Telkens weer.
Gisteren was ik op de ‘after party’ van de 90e verjaardag van Jotika Hermsen. Zoals jullie inmiddels weten is zij de wijze vrouw die mij altijd weer inspireert.
Ze was weer in Deventer op uitnodiging van de meditatiegroep (sangha) en nu had ze een non meegenomen uit Myanmar, Sayalay Chandadhika waar ze samen een plek mee wil maken waar mensen altijd terecht kunnen om bijvoorbeeld langdurig te mediteren, ook een soort toevluchtsoord.
Voor haar verjaardag kreeg ze als cadeau een verhaal over ouderdom & pijn van een monnik die zij zeer waardeert. Op zijn naam kom ik terug.
Volgens hem had de Boeddha hierover gezegd dat het natuurlijk begrijpelijk is dat je baalt (to say the least) van een lichaam dat pijn heeft.
Alhoewel we vaak nauwelijks pijn opmerken omdat we vaak ‘verzitten’, letterlijk en figuurlijk.
Hij gaf haar advies over een lichaam met pijn. En ook ik merk al dat ouderdom met gebreken komt. Na je 45e ga je het echt merken, hè, zeggen ze.
We weten allemaal dat ons lichaam beweging nodig heeft.
Ons lichaam draagt namelijk pijn in zich, aldus Jotika.
Maar…
LET THE BODY BE IN PAIN BUT NOT THE MIND.
(Laat het lichaam in pijn zijn maar niet de geest)
Wat betekent dit voor jou?
Als je bovenstaande zin leest, wat vind jij dan hiervan?
Jotika vervolgt haar verhaal: Als je mediteert dan zie je de body and de mind.
“Wat is de body?
De body kenmerkt zich door hardheid en zachtheid als er aanraking is, dit geldt ook voor warm en koud.
Dat is de body, het lichaam.”
“De rest is mind.
Gevoel is mind.
Waarneming is mind.
Bewustzijn is mind.
Alle andere dingen die in de mind (de -denk-geest) voorkomen.”
“Als je denkt dat je lichaam en je geest 1 zijn dan heb je altijd pijn.”
De pijn van het lichaam is onvermijdelijk maar de pijn van de geest is een optie.
Tijdens de 8-weekse mindfulnesstraining vertel ik altijd het korte verhaaltje over twee pijlen. De eerste pijl van pijn of stress of lijden is vaak onvermijdelijk. Het is de tweede, reactieve pijl waar we bij mindfulness mee werken.
Is geestelijke pijn daadwerkelijk een optie?
Kun je het loslaten? Of kun je het laten zijn?
Onmiddellijk met het contact komt het voelen. Onprettig voelen als het 1 is.
Dat wil je niet.
T.o.v. prettig voelen, dat wil je altijd houden.
“En dan komt opmerkzaamheidheid. (Dan komt aandacht, als je dit kunt en wilt).
Durf te zien dat dit pijn is.
Met een heldere geest.
Er helder bij blijven.
Kunnen observeren.
Dan kun je voorkomen dat de geest gaat reageren met wegduwen en zorgen maken.”
“Durf te voelen dat het er is.
Dat is puur.
Dat is genoeg.
De reactie van de geest kan zo voorkomen worden.”
“Je zorgen maken wil je niet, dit is allemaal de mind terwijl er nog niks aan de hand is behalve lichamelijke pijn.
Durf de lichamelijke pijn te laten, te voelen.”
Ik weet als geen ander dat dit spannend klinkt. En toch durf ik te beweren, uit eigen ervaring, dat de pijn of de stress dan vaak ontkracht wordt. Verzacht.
Als je het kunt dragen is het goed. Dan kun je het ontvangen en laten gaan.
Als het ondraaglijk is dan kun je niet meer mindful zijn, laat Jotika ons weten.
Het wil gezien worden!
Ze vervolgt haar advies: Maak geen nieuwe pijn door de geest ook in de afkeer of kwaadheid te laten gaan.
Kun je het zien als een verschijnsel dat opkomt en wegvalt?
Dan zie je dat het niet van jou is.
Het komt op en valt weg.
Opkomen en wegvallen. Komen en gaan.
Maar wij identificeren ons met pijn.
“Ik heb pijn.”
“Waarom heb ik die pijn?”
En zo wordt het dubbel pijn.
Durf te zien.
Te experimenteren.
Geef er woorden aan: “Dit is onprettig voelen.”
Pijn verspringt namelijk. En je HEBT pijn maar jij BENT niet de pijn.
Ook dit ken ik door de tinnitus. In het begin dacht ik dat het continue aanwezig was, en in feite was het ook continue aanwezig alleen, als ik eerlijk was zo door een dag heen, hoorde ik het niet altijd.
Pijn kan je veel leren.
Het lichaam heeft pijn maar de geest is vrij! Dit is een andere beleving. Een andere mindset, zou je kunnen zeggen.
En dit geldt natuurlijk voor iedereen, niet alleen voor mensen die ouder worden.
Het klinkt makkelijk. En toch is het zo, maakt Jotika ons duidelijk.
Je hoeft het niet meteen te kunnen;
stukje bij beetje er naartoe groeien.
Let the body be in pain, but not the mind.
Het antwoord op de vraag: “Maar HOE leer je dan een andere beleving te krijgen?”
Dit is mogelijk met mindfulness, geeft Jotika aan.
Het is belangrijk voor ons te zien hoe onze geest reageert.
Waar voel je het in het lichaam?
En laat dan geestelijk lijden (want dat is wat we eraan toevoegen, toch?) geen kans krijgen.
Het komt in feite neer op wat de Boeddha ooit gezegd heeft: Haat wordt nooit door haat opgelost. Kwaad met kwaad vergelden heeft geen zin.
Probeer te reageren op een helpende manier.
…en we lieten de stilte weer toe…
MEER WETEN?
Of heb je vragen hierover?
Laat het me weten en neem gerust contact met me op.
P.s. De mooiste teksten en columns van Jotika Hermsen, zijn gebundeld in een prachtig boek: ‘Anders zien.’
Foto’s gemaakt (met permissie van Jotika zelf) door Gill Bollegraf tijdens de Sangha in Deventer op 09.10.2022